De komst van ChatGPT wierp de vraag op of chatbots niet verboden zouden moeten worden, want hoe weet je of studenten hun teksten nog zelf schrijven? In plaats van verbieden, kun je chatbots ook inzetten om studenten beter te leren schrijven. In dit artikel lees je hoe je chatbots kunt gebruiken om academisch schrijven en kritisch denken te stimuleren. De praktische tips voor opdrachten en werkvormen kun je direct toepassen in je cursus.
Je kunt chatbots heel goed in zetten in je onderwijs om de volgende vaardigheden te stimuleren:
- Kritisch lezen en reviseren
- De juiste richting aangeven
- Verbanden leggen, prioriteren, syntheseschrijven
1. Kritisch lezen en reviseren
ChatGPT is een taalmodel. Wanneer je een opdracht geeft of een vraag stelt haalt ChatGPT steeds het meest waarschijnlijke eerstvolgende woord op uit de beschikbare internetbronnen. Als er te weinig open source informatie beschikbaar is over een onderwerp, kan er onzin uitkomen. Ook zijn niet alle gebruikte bronnen betrouwbaar. Bovendien annoteert ChatGPT niet op de wetenschappelijk correcte manier. Deze tekortkomingen kun je goed gebruiken in een kritisch denk-opdracht, waarin studenten ook werken aan hun reviseervaardigheid (het verbeteren van een tekst). Dit is een belangrijke deelvaardigheid van het schrijven waar studenten niet altijd aan toekomen, en die ervoor zorgt dat ze reflecteren op het schrijfproces.
Voorbeelden van opdrachten / werkvormen
- Geef studenten de opdracht om met behulp van ChatGPT de kern van één of meerdere theorieën of wetenschappelijke standpunten te beschrijven, met bewijsmateriaal of argumenten vóór en tegen.
- Laat de student eerst zelf de gegenereerde tekst kritisch lezen en beoordelen hoe accuraat de tekst is. Hiervoor moeten zij op zoek naar de achterliggende bronnen, waarbij je ze ook kunt laten beoordelen of de door ChatGPT opgevoerde bewijzen of argumenten overtuigend zijn volgens de academische normen.
- Laat studenten vervolgens hierover uitwisselen, liefst in een college. Ze kunnen dan de gegenereerde teksten, elkaars beoordelingen en de gevonden bronnen met elkaar vergelijken.
- Als laatste stap kun je de studenten vragen om de tekst te reviseren, met referenties erbij en een – volgens de academische normen – verantwoorde argumentatie/bewijsvoering.
2. De juiste richting aangeven, op zoek naar de kern
Om ChatGPT een passende tekst te laten genereren, moet je in staat zijn om een goede prompt te geven. Dit vraagt om inzicht in de stof en in de verwachtingen bij de opdracht. Je kunt studenten vragen zich eerst in te lezen en de inhoud of discussies uit eerdere colleges hierin mee te nemen. De student moet daar dan waardevolle informatie (de kern) uit halen om tot een goede prompt te komen. Je hebt dus behoorlijk wat academische kennis en vaardigheden nodig om een goede prompt te geven.
Voorbeelden van opdrachten / werkvormen
- Vraag studenten vooraf enkele opgegeven artikelen te lezen en hier kernpunten of discussiepunten uit te halen. Daarnaast kun je vragen om kern- of discussiepunten uit eerdere colleges te noteren.
- Laat studenten vervolgens vragen of opdrachten formuleren voor ChatGPT. Het doel van de te genereren tekst moet daarvoor helder zijn.
- Optioneel bekijken studenten al direct elkaars prompts en geven ze elkaar peer feedback. In welke prompts zijn de kern-/discussiepunten goed verwerkt en wat kan scherper?
- De studenten laten ChatGPT een tekst genereren met hun aangescherpte prompts.
- Laat de studenten elkaars gegenereerde teksten vergelijken, en bepalen wat goede en minder goede prompts bleken te zijn, en waarom. Welke versie verwoordt het beste de kern en discussiepunten?
- Als variant hierop kun je studenten ook met verschillende chatbots laten werken en de kwaliteit van de gegeneerde teksten laten vergelijken.
3. Verbanden leggen, prioriteren, syntheseschrijven
ChatGPT is goed in samenvatten en in het aanbrengen van standaardstructuren in teksten, maar minder goed in het leggen van academische verbanden. Syntheseschrijven (wat je vooral doet in een conclusie of discussiehoofdstuk, en soms in een inleiding) is vooralsnog iets dat ChatGPT niet goed voor elkaar krijgt. Kortom, in termen van de taxonomie van Bloom blijft het hangen op de lagere denkniveaus. Zeker in latere fases van de opleiding kan het een voordeel zijn wanneer studenten hulp vragen bij het schrijven van samenvattingen, omdat ze dan meer tijd overhouden voor de hogere denkvaardigheden. In dat geval is het wel belangrijk dat ze goed en kritisch blijven lezen en niet alleen afgaan op de gegenereerde samenvattingen.
Voorbeelden van opdrachten / werkvormen
- Geef studenten twee of drie kernartikelen of laat ze zelf artikelen zoeken, en laat ze die lezen. Idealiter zijn dit artikelen met tegengestelde theorieën/standpunten of elkaar tegensprekende uitkomsten. Dit kun je in de opdracht verwerken.
- Vraag studenten om ChatGPT een samenvatting te laten maken van ieder artikel. Daarbij kun je ze nog accenten laten leggen in de prompts, bijvoorbeeld door te vragen om de onderzoeksmethode of conclusie mee te nemen.
- Laat studenten de samenvattingen (samen) kritisch bekijken: Staan de belangrijkste punten erin, is de argumentatielijn logisch, en is dit voldoende om de artikelen op bepaalde punten met elkaar te vergelijken en hier een conclusie uit te trekken of discussiepunten uit te halen? Hoe zijn de samenvattingen opgebouwd en wat zeggen ze over de structuur van de artikelen?
- Vraag studenten een stuk te schrijven van één of meerdere alinea’s, waarin ze de tegenstelling tussen de artikelen (in de theorie of de opgeworpen argumenten/bewijsvoering) duidelijk naar voren brengen, met aandacht voor de structuur/argumentatie hierbij. Als ze al wat verder zijn in de cursus of opleiding, kun je ze ook vragen een standpunt in te nemen met onderbouwing (synthese). Je kunt studenten ook vragen dit aan elkaar te pitchen en de uitkomsten met elkaar te laten vergelijken.
- Alternatief voor deze opdracht zou zijn dat je studenten vraagt zelf samenvattingen te schrijven en deze aan ChatGPT voor te leggen voor feedback op de structuur. Dit is wat meer een basisoefening.
Tot slot
Het is een gegeven dat studenten ChatGPT tot hun beschikking hebben en kunnen gebruiken als hulpmiddel bij het schrijven van teksten. Het is de vraag hoe erg dit is voor de huidige generatie studenten. De voorbeelden hierboven laten zien hoe je ChatGPT kunt benutten om studenten verder te brengen in het academisch denken en schrijven. Door ChatGPT in te zetten voor eenvoudig schrijfwerk zoals samenvatten, houden ze meer tijd over voor andere belangrijke academische leerdoelen, zoals kritisch lezen, verbanden leggen en het trekken van onderbouwde conclusies. Daarmee leren ze ook nog de (on)mogelijkheden van ChatGPT en andere AI-bots en de echte wetenschap op waarde te schatten.
Contact en advies
Heb je vragen over dit onderwerp? Neem gerust contact met ons op.
Auteurs
dr. Claudy Oomen
E-mail: c.c.e.oomen@uu.nl
Telefoonnummer: 06 18 474 377
